Okuduğu Türkçe metinleri anlayıp
ilgili soruları cevaplandıran bilgisayar programım LANGANA
ÖZNE TESPİTİ yapmağa başladı. Bundan önceki yazımda belirlediğim deney
durumlarına ilişkin
Çıktılar aşağıda görüldüğü gibi doğru
sonuçlardır.
Deneylerin ilk aşamasında yaklaşık 10
cümle kullandım. İkinci aşamada yaklaşık
50 cümle kullanacağım.
Bunlara ilişkin deney hazırlık
değerlendirmesini bundan sonraki yazımda bulabilirsiniz.
Bu aşamada dikkat çeken bazı
noktalar:
- Öznenin cümle içinde geçen ilk isim ya da isim tamlaması olması, özne – nesne ayrımında belirleyici.
- Öznesi olmayıp ta nesnesi olan cümleler incelenmeli.
- İsim gibi takı alan Edat ve sıfatlar Özne’nin başlangıcında gelemez (sıfat aslında isim tamlamasının başında gelebilmeli?) Sıfat Özne’nin sonunda gelemez.
- İsim tamlamasından sonra gelen isim tamlaması –de, -e, -den ile bitiyorsa bu ikinci tamlama birinciyi sonlandırır.
- ‘,’ ve bağlaçlar özel kullanım kurallarına sahiptir. Eğer virgülden önce bir fiil+fiil eki gelmiyorsa bu virgül sıfat-isim vb ‘yi ayıran ve fiilli alt cümle oluşturmayan bir bağlaçtır.
- Fiilli alt cümle oluşturan bağlaçlar ve virgüller öznenin bulunmuş olduğu koşulu sıfırlar, bundan sonra karşılaşılan ilk isim/tamlaması yeni alt cümlenin öznesi olur.
- Programda iki mekanizma öne çıkar: Karşılaşılan ilk isimden itibaren ileri doğru isim ve sıfatları arayıp isim/tamlamasını oluşturan kısım ve bu arama mekanizmasını sınırlayıp durduran ve geçerliliğini belirleyen kontrol mekanizması.Önümüzdeki aşamaya ilişkin aşılması gereken güçlükleri ilgili test case’leri ile birlikte bundan sonraki yazımda vereceğim.
run:
SENTENCE NO = 29
********************************************************
buf_sub_struct_list()------------------------------------------------------------
29 0 SENTENCE(==>CONJUNCTSUB(
29 0 0 17474 Bağlaç null Fakat null null null
ÖZNE =====> Lennie
29 1 0 0 Özelİsim null Lennie null null null
29 2 0 47231 İsim null su nounExt yun %%=yun%
29 3 0 23943 İsim null iç nounExt ine %%?in%&e
29 4 0 46609 Fiil nsz solu verbExt maya ::-maya:
29 5 0 13169 İsim null devam null null null
29 6 0 17153 Fiil ed verbExt iyordu ::-iyor-du:
29 7 .END-SENTENCE)
buf_verbose_list()------------------------------------------------------------
Fakat Lennie suyun içine solumaya devam
ediyordu
SENTENCE NO = 11
********************************************************
buf_sub_struct_list()------------------------------------------------------------
11 0 SENTENCE( SUB(
ÖZNE =====> Gölgeler
11 0 0 20164 İsim null Gölge nounExt ler #ler%%%
11 1 0 75786 Zarf null yavaş null null null
11 2 0 75786 Zarf null yavaş null null null
11 3 0 50960 İsim null tepe nounExt lerden #ler%%%&den
11 4 0 57477 İsim null yukarı nounExt ya %%%&y&a
11 5 0 14144 Sıfat null doğru null null null
11 6 0 51615 Fiil -e tırman verbExt ıyordu ::-ıyor-du:
11 7 .END-SENTENCE)
buf_verbose_list()------------------------------------------------------------
Gölgeler yavaş yavaş tepelerden yukarıya doğru
tırmanıyordu
SENTENCE NO = 16
********************************************************
buf_sub_struct_list()------------------------------------------------------------
16 0 SENTENCE( SUB(
16 0 0 6892 Zarf null Bir null null null
16 1 0 6892 Zarf null an null null null
16 2 0 24006 Edat null için null null null
16 3 0 39265 İsim null orta nounExt da %%%&da
16 4 0 50437 Sıfat null tek null null null
ÖZNE =====> bir canlı varlık
16 5 0 6880 İsim null bir null null null
16 6 0 8623 Sıfat null canlı null null null
16 7 0 54350 İsim null varlık null null null
16 8 0 27013 Fiil nsz kal verbExt mamıştı ::-mamış-tı:
16 9 .END-SENTENCE)
buf_verbose_list()------------------------------------------------------------
Bir an için ortada tek bir canlı varlık
kalmamıştı
SENTENCE NO = 12
********************************************************
buf_sub_struct_list()------------------------------------------------------------
12 0 SENTENCE( SUB(
12 0 0 32388 Sıfat null Kumluk null null null
12 1 0 30246 İsim null kıyı nounExt larda #lar%%%&da
12 2 0 45284 Zarf null ses nounExt siz #siz%%%
12 3 ,SUB(
12 3 0 45284 Zarf null ses nounExt siz #siz%%%
12 4 0 39490 Fiil -e otur adjectiveFromVerbExt an .an
ÖZNE =====> tavşanlar
12 5 0 50150 İsim null tavşan nounExt lar #lar%%%
12 6 ,SUB(
12 6 0 49930 İsim null taş nounExt tan %%%&tan
12 7 0 57329 Fiil nsz yontul adjectiveFromVerbExt muş .muş
12 8 0 32940 Sıfat null küçük null null null
12 9 ,SUB(
12 9 0 7630 İsim null boz null null null
12 10 0 22651 İsim null heykel nounExt lere #ler%%%&e
12 11 0 6056 Fiil -e benzi verbExt yorlardı ::-yor-lar-dı:
12 12 .END-SENTENCE)
buf_verbose_list()------------------------------------------------------------
Kumluk kıyılarda sessiz,
sessiz oturan tavşanlar,
taştan yontulmuş küçük,
boz heykellere benziyorlardı
SENTENCE NO = 13
********************************************************
buf_sub_struct_list()------------------------------------------------------------
13 0 SENTENCE( SUB(
13 0 0 7856 Sıfat null Bu null null null
13 1 0 45695 İsim null sıra nounExt da %%%&da
13 2 ,SUB(
13 2 0 8384 Sıfat null büyük null null null
13 3 0 3214 İsim null asfalt null null null
13 4 0 54756 İsim null vilâyet null null null
13 5 0 48882 İsim null şose nounExt si %%=si%
13 6 0 49718 İsim null taraf nounExt larından #lar%%?ın%&dan
13 7 ,SUB(
13 7 0 32605 Sıfat null kuru null null null
13 8 0 10827 İsim null çınar null null null
13 9 0 55688 İsim null yaprak nounExt ları #lar%%?ı%
13 10 0 74957 Edat null üstünde null null null
13 11 0 57780 Fiil nsz yürü adjectiveFromVerbExt yen .y.en
13 12 0 3817 İsim null ayak nounExt ların #lar%%?ın%
ÖZNE =====> sesleri
13 13 0 45233 İsim null ses nounExt leri #ler%%?i%
13 14 0 14982 İsim null duyulma nounExt ya %%%&y&a
13 15 0 5335 Fiil -e başla verbExt dı ::-dı:
13 16 .END-SENTENCE)
buf_verbose_list()-----------------------------------------------------------
Bu sırada,
büyük asfalt vilâyet şosesi taraflarından,
kuru çınar yaprakları üstünde yürüyen
ayakların sesleri duyulmaya başladı
SENTENCE NO = 19
********************************************************
buf_sub_struct_list()------------------------------------------------------------
19 0 SENTENCE( SUB(
ÖZNE =====> Gözleri
19 0 0 20480 İsim null Göz nounExt leri #ler%%?i%
19 1 0 14871 Zarf null durmadan null null null
19 2 0 21825 İsim null hareket null null null
19 3 0 17153 Fiil ed verbExt iyordu ::-iyor-du:
19 4 ;SUB(
19 4 0 57799 İsim null yüz nounExt ünün %%=ün%&ün
ÖZNE =====> çizgileri
19 5 0 11297 İsim null çizgi nounExt leri #ler%%?i%
19 6 0 29487 Sıfat null keskin null null null
19 7 ==>CONJUNCTSUB(
19 7 0 54481 Bağlaç null ve null null null
19 8 0 32851 İsim null kuvvet verbFromNounExt liydi li-
19 9 .END-SENTENCE)
buf_verbose_list()------------------------------------------------------------
Gözleri durmadan hareket ediyordu;
yüzünün çizgileri keskin
ve kuvvetliydi
SENTENCE NO = 9
********************************************************
buf_sub_struct_list()------------------------------------------------------------
9 0 SENTENCE( SUB(
9 0 0 45444 Sıfat null Sıcak null null null
9 1 0 6880 İsim null bir null null null
9 2 0 20937 İsim null gün nounExt ün %%=ün%
9 3 0 1403 İsim null akşam verbFromNounExt ıydı ı-
9 4 .END-SENTENCE)
buf_verbose_list()------------------------------------------------------------
Sıcak bir günün akşamıydı
SENTENCE NO = 25
********************************************************
buf_sub_struct_list()------------------------------------------------------------
25 0 SENTENCE( SUB(
25 0 0 2971 İsim null Arka nounExt sından %%=sı%&n&dan
25 1 0 19369 Fiil -den,-e,nsz gel adjectiveFromVerbExt en .en
ÖZNE =====> adam
25 2 0 471 İsim null adam null null null
25 3 0 4147 Sıfat null az null null null
25 4 0 27013 Fiil nsz kal verbExt sın ::-sın:
25 5 0 39092 Zamir null onun null null null
25 6 0 54040 Zarf null üstüne null null null
25 7 0 56961 Fiil -i yık verbExt ılacaktı +ıl::-acak-tı:
25 8 ,SUB(
25 8 0 39962 İsim null ön nounExt deki %%%&de&ki
25 9 0 48194 İsim null şapka nounExt sını %%=sı%&nı
25 10 0 10739 Fiil -i,-den,-e çıkar gerundFromVerbExt arak ;;-ar;.ak
25 11 0 23943 İsim null iç nounExt indeki %%?in%&de&ki
25 12 0 12973 İsim null deri null null null
25 13 0 4942 İsim null band nounExt ın %%?ın%
25 14 0 22555 Sıfat null her null null null
25 15 0 49718 İsim null taraf nounExt ını %%?ın%&ı
25 16 0 25722 İsim null işaret null null null
25 17 0 40881 İsim null parmağ nounExt ıyla %%?ı%&y&la
25 18 0 26045 Sıfat null iyice null null null
25 19 0 46066 Fiil -i sil nounFromVerbExt dikten -di-k-ten
25 20 0 46688 Zarf null sonra null null null
25 21 ,SUB(
25 21 0 40881 İsim null parmağ nounExt ında %%?ın%&da
25 22 0 6968 Fiil nsz birik adjectiveFromVerbExt en .en
25 23 0 51028 İsim null ter nounExt i %%?i%
25 24 0 5392 İsim null başparmağ nounExt ının %%?ın%?ın
25 25 0 55793 İsim null yardım nounExt ıyla %%?ı%&y&la
25 26 0 18016 Fiil -i fırlat gerundFromVerbExt ıp ;;;.ıp
25 27 0 3683 Fiil -i,-e at verbExt tı ::-tı:
25 28 .END-SENTENCE)
buf_verbose_list()------------------------------------------------------------
Arkasından gelen adam az kalsın onun üstüne
yıkılacaktı,
öndeki şapkasını çıkararak içindeki deri
bandın her tarafını işaret parmağıyla iyice sildikten sonra,
parmağında biriken teri başparmağının
yardımıyla fırlatıp attı
SENTENCE NO = 18 ********************************************************
buf_sub_struct_list()------------------------------------------------------------
18 0 SENTENCE( SUB(
18 0 0 41055 İsim null Patika nounExt dan %%%&dan
18 1 0 50437 Sıfat null tek null null null
18 2 0 45695 İsim null sıra null null null
18 3 0 21441 İsim null hal nounExt inde %%?in%&de
18 4 0 57780 Fiil nsz yürü gerundFromVerbExt yerek ;;;.y.erek
18 5 0 25128 Fiil -den in verbExt mişlerdi ::-miş-ler-di:
18 6 ==>CONJUNCTSUB(
18 6 0 22092 Bağlaç null hatta null null null
18 7 0 1573 İsim null alan nounExt da %%%&da
18 8 0 6665 Zarf null bile null null null
ÖZNE =====> biri
18 9 0 6957 Zamir null biri null null null
18 10 0 40199 İsim null öte nounExt kinin %%%&ki&nin
18 11 0 2971 İsim null arka nounExt sında %%=sı%&n&da
18 12 0 14872 Fiil nsz dur verbExt uyordu ::-uyor-du:
18 13 ,SUB(
ÖZNE =====> ikisi
18 13 0 24385 İsim null iki nounExt si %%=si%
18 14 ==>CONJUNCTSUB(
18 14 0 11734 Bağlaç null de null null null
18 15 0 6414 İsim null bez nounExt den %%%&den
18 16 0 6880 İsim null bir null null null
18 17 0 40686 İsim null pantolon null null null
18 18 ==>CONJUNCTSUB(
18 18 0 54481 Bağlaç null ve null null null
18 19 0 19404 Zarf null gene null null null
18 20 0 6414 İsim null bez nounExt den %%%&den
18 21 ,SUB(
18 21 0 44232 İsim null sarı null null null
18 22 0 41715 İsim null pirinç null null null
18 23 0 15039 Sıfat null düğmeli null null null
18 24 0 6880 İsim null bir null null null
18 25 0 8784 İsim null ceket null null null
18 26 0 19937 Fiil -i,-e giy verbExt mişlerdi ::-miş-ler-di:
18 27 ,SUB(
18 27 0 24385 İsim null iki nounExt sinin %%=si%&nin
18 28 ==>CONJUNCTSUB(
18 28 0 11734 Bağlaç null de null null null
18 29 0 5208 İsim null baş nounExt ında %%?ın%&da
ÖZNE =====> siyah kalıpsız bir şapka
18 30 0 46325 İsim null siyah null null null
18 31 ,SUB(
18 31 0 26950 Sıfat null kalıpsız null null null
18 32 0 6880 İsim null bir null null null
18 33 0 48194 İsim null şapka null null null
18 34 0 54301 Sıfat null var verbFromNounExt dı
18 35 ,SUB(
ÖZNE =====> ikisi
18 35 0 24385 İsim null iki nounExt si %%=si%
18 36 ==>CONJUNCTSUB(
18 36 0 11734 Bağlaç null de null null null
18 37 0 5523 İsim null battaniye nounExt lerini #ler%%?in%&i
18 38 0 45563 Zarf null sıkıca null null null
18 39 0 46091 İsim null simit null null null
18 40 0 55685 Fiil -i yap gerundFromVerbExt arak ;;-ar;.ak
18 41 0 39000 İsim null omuz nounExt larına #lar%%?ın%&a
18 42 0 3329 Fiil -i,-e as verbExt mışlardı ::-mış-lar-dı:
18 43 ,SUB(
18 43 0 39962 İsim null ön nounExt de %%%&de
18 44 0 14872 Fiil nsz dur nounFromVerbExt an -an
18 45 ,SUB(
18 45 0 53025 Sıfat null ufak null null null
18 46 0 50386 Sıfat null tefek null null null
18 47 ,SUB(
18 47 0 10604 Sıfat null çevik null null null
18 48 ==>CONJUNCTSUB(
18 48 0 54481 Bağlaç null ve null null null
18 49 0 16820 İsim null esmer null null null
18 50 0 6880 İsim null bir null null null
18 51 0 471 İsim null adam verbFromNounExt dı
18 52 .END-SENTENCE)
buf_verbose_list()------------------------------------------------------------
Patikadan tek sıra halinde yürüyerek
inmişlerdi
hatta alanda bile biri ötekinin arkasında
duruyordu,
ikisi
de bezden bir pantolon
ve gene bezden,
sarı pirinç düğmeli bir ceket giymişlerdi,
ikisinin
de başında siyah,
kalıpsız bir şapka vardı,
ikisi
de battaniyelerini sıkıca simit yaparak
omuzlarına asmışlardı,
önde duran,
ufak tefek,
çevik
ve esmer bir adamdı
BUILD SUCCESSFUL (total time: 1
second)
